جامعه ایران تحت سرکوب
در سپتامبر ۲۰۲۲ ایرانیان به خیابان‌ها آمدند تا به مرگ زن کرد ایرانی ۲۲ ساله‌ای در حبس پلیس ناقض حقوق بشر گشت ارشاد، و کارنامه طولانی سرکوب و مصونیت حکومت استبدادی کشور اعتراض کنند. شعار اصلی جنبش اعتراضی، «زن زندگی آزادی»، مبارزات چندین نسل ایرانیان برای آزادی‌های سیاسی و اجتماعی علیه حکومتی عمیقاً سرکوبگر و غیرپاسخگو را به هم پیوند می‌زند. سرکوب بی‌رحمانه مطالبات مردمی برای تغییر بنیادین به دست حکومت شامل به کار گرفتن نیروی قهریه بیش از حد و مرگبار علیه معترضان، دستگیری خودسرانه مجموعه‌ای از فعالان، روزنامه‌نگارها، و مدافعان حقوق بشر، شکنجه و تعرض جنسی به بازداشت‌شدگان، و اعدام افراد پس از محاکمه‌های نمایشی شده است. وبلاگ ایران دیده‌بان حقوق بشر به سرکوب ظالمانه حکومت و همچنین تلاش‌های فعالان جامعه مدنی برای مقابله با این سرکوب و دستیابی به مطالبات جامعه برای بهبودهای بنیادین در حقوق بشر خواهد پرداخت.
وکیل مهسا (ژینا) امینی به حبس محکوم شد؛ هنوز هیچگونه تحقیقات معتبری در بارۀ مرگ امینی در بازداشت انجام نشده است
در روز 17 اکتبر ، شبکه حقوق بشر کردستان گزارش داد که شعبۀ 28 دادگاه انقلاب اسلامی تهران، صالح نیکبخت، وکیل خانواده مهسا (ژینا) امینی و مسئول پروندۀ مرگ وی در هنگام بازداشت را به اتهام «تبلیغ علیه نظام» به یک سال حبس و نیز مجازات تکمیلی دو سال ممنوعیت از فعالیت های آنلاین محکوم کرده است.
نیکبخت در روز 11 مارس در شعبۀ 2 دادستانی تهران [به این اتهام] محکوم گردید و سپس با قرار وثیقه آزاد شد تا در انتظار برگزاری جلسۀ دادگاه خود باشد. اگرچه محاکمۀ وی در ابتدا برای روز اول مرداد برنامه ریزی شده بود، اما ظاهراً به دلایل اداری به تعویق افتاد.
علی رضایی، وکیل نیکبخت اظهار داشت متأسفانه دادگاه بدون توجه به دفاعیات من و موکلم، او را به حداکثر مجازات این اتهام ... محکوم کرد. نیکبخت ... تقاضا کرده بود بررسی مسئلۀ مرگ امینی به کمیسیون دیگری و با حضور پزشکان معروف دوباره مطرح شود. با این حال، مقامات ایران نه در مورد مرگ امینی در هنگامی که در بازداشت پلیس اخلاقی بود، و نه در موارد متعدد بدرفتاری نیروهای امنیتی، از جمله شکنجه و تجاوز جنسی در دوران بازداشت، در مورد هیچیک تحقیقات معتبری انجام ندادهاند.
مقامات ایران شهروند بهایی ۹۰ ساله و دخترش را به زندان اوین فرستادند
مقامات ایران دوباره جامعه بهایی را هدف گرفته‌اند. در روز ۱۳ ماه اوت، نیروهای امنیتی جمال‌الدین خانجانی ۹۰ ساله، رهبر سابق جامعه بهایی در ایران را به همراه دخترش ماریا خانجانی دستگیر کردند. به گفته جامعه جهانی بهایی، پدر و دختر هر دو به زندان اوین متتقل شده‌اند.
به گفته خبرگزاری مجموعه فعالان حقوق بشر (هرانا) نیروهای امنیتی خانجانی‌ها را پس از تفتیش منزلشان دستگیر کرده‌اند. جمال‌الدین خانجانی پیش از این به خاطر تعلق به گروه غیررسمی رهبری بهاییان در ایران با عنوان «یاران» ده سال در زندان به سر برده است. در سال ۲۰۰۸ هر هفت عضو یاران، از جمله خانجانی، دستگیر و به ۲۰ سال زندان محکوم شدند که بعداً به ۱۰ سال کاهش یافت. همگی دوران حبس خود را گذرانده و در ۲۰۱۸ آزاد شدند.
در روز ۱۶ ماه اوت، جامعه جهانی بهایی خبر از افزایش دستگیری‌های شهروندان بهایی داد. به گفته این سازمان، در هفته‌های اخیر حدود ۶۰ فرد بهایی دستگیر شده‌اند.
بهاییان بزرگ‌ترین اقلیت مذهبی بدون شناسایی رسمی در ایران هستند. آنها از سوی مقامات ایران هدف پیگرد شدیدی بوده‌اند که تمامی جنبه‌های زندگی‌شان را تحت تأثیر گذاشته و آنها را از حقوق بنیادین خود محروم کرده‌است.
این اولین بار نیست که مقامات ایران اعضای سالمند جامعه بهایی را دستگیر کرده‌اند. در سال ۲۰۲۲ نیروهای امنیتی مهوش ثابت ۷۰ ساله و فریبا کمال‌آبادی ۶۰ ساله، اعضای سابق یاران، را دستگیر کردند. به نقل از حقوق بشر ایران آنها در سال ۲۰۲۲ به ۱۰ سال زندان محکوم شدند.
قوه قضاییه ایران بازیگر زن را به درمان روانی ملزم می‌کند
قوه قضاییه ایران در پرونده‌های اخیر خود، به عنوان جزیی از احکام صادرشده علیه زنان بازیگر به خاطر عدم رعایت قوانین حجاب اجباری، آنها را به مراجعه به درمان روانشناسانه محکوم کرده است. انجمن‌های سلامت روان ایران به این احکام اعتراض کرده‌اند. چهار انجمن سلامت روان در نامه‌ای به رییس قوه قضاییه این حکم‌ها را «سوء استفاده از روانشناسی» خوانده‌اند. این نامه می‌گوید تشخیص‌های بیماری که قضات در احکام صادره ذکر کرده‌اند، مثل «بیماری ضداجتماعی» یا «بیماری روحی شخصیت ضدخانواده»، غیرعلمی هستند و این روانشناسان هستند که باید شرایط سلامت روان را تشخیص دهند، نه قضات. هیچ شخصی نباید تحت درمان غیرداوطلبانه و اجباری قرار گیرد، از جمله بر اساس معلولیتی واقعی یا وقتی گمان آن می‌رود.
در روز ۱۴ ژوییه هرانا خبر داد که آزاده صمدی، بازیگر، به خاطر «شخصیت ضداجتماعی» به مرکز روانشناسی ارجاع داده شده و از او خواسته شده است تا پس از پایان درمان گواهی سلامت خود را ارائه کند. صمدی به خاطر امتناع از رعایت قوانین حجاب اجباری مورد پیگرد قرار گرفت و در ژانویه به اتهام «جریحه‌دار کردن اخلاق و عفت عمومی از طریق کشف حجاب» به دادسرا احضار شد.
در روز ۱۹ ژوییه خبرگزاری فارس خبر داد که افسانه بایگان، بازیگر مشهور، به خاطر پوشیدن کلاه و عدم رعایت قانون حجاب محکوم شده است. علاوه بر دو سال حبس و ممنوعیت خروج از کشور و استفاده از فضای مجازی، به بایگان حکم شده بود که هفته‌ای یک بار به یک مرکز رسمی روانشناسی مراجعه کند و برای درمان «بیماری روحی شخصیت ضدخانواده» مورد درمان قرار گیرد.
احضار ۵۵ وکیل در بوکان
به گفته شبکه حقوق بشر کردستان، یک وب‌سایت خبری مستقل، مقامات قضایی ۵۵ وکیل را به شعبه ۲ بازپرسی دادسرای عمومی و انقلاب بوکان در استان کردستان ایران احضار کرده‌اند. به نقل از شبکه حقوق بشر کردستان، دادستان بوکان از این وکلا به خاطر امضای بیانیه اعلام آمادگی برای پذیرش وکالت خانواده مهسا (ژینا) امینی و مطالبه عدالت شکایت کرده‌است.
مقامات اعتراضات سراسری ناشی از مرگ امینی در حبس گشت ارشاد ناقض حقوق بشر ایران در ۱۶ سپتامبر را با نیروی قهریه بی‌رحمانه، کشتن صدها نفر، و دستگیری هزاران معترض و مخالف پاسخ دادند.
به گفته شبکه حقوق بشر کردستان، علی زاهد، دادستان بوکان، وکلای امضاکننده بیانیه را احضار کرده و آنها را تحت فشار گذاشته است تا صدور آن را تکذیب کنند. پس از امتناع وکلا از این کار، طبق خبرها دادستان شکایت علیه آنها را ثبت کرده است و در ۱۱ ژوییه به وکلا اطلاع داده شده است که پنج روز فرصت دارند تا در دادسرا حاضر شوند.
محاکمه دانشجویان معترض
به گفته کانال تلگرام دانشجویان متحد، کانال خبری مرتبط با انجمن‌های اسلامی دانشجویان ایران، در روز دوشنبه ۱۰ ژوییه هستی امیری و ضیا نبوی دانشجویان و فعالان دانشگاه علامه طباطبایی تهران در برابر شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران حاضر شدند.
به گفته دیده‌بان آزار، امیری و نبوی به خاطر شرکت در اعتراضی در روز ۷ مارس به «تبلیغ علیه نظام» متهم شده‌اند. این اعتراض که شامل تجمعی در دانشگاه علامه طباطبایی می‌شد در پاسخ به گزارش‌های مسمومیت‌های گسترده دانش‌آموزان بود. خبرگزاری اصلاح‌طلب اعتماد در روز اول مارس گزارش داد که در طی سه ماه گذشته صدها نفر از دختران دانش‌آموز در حداقل ۵۸ مدرسه در ۱۰ استان در سراسر کشور مسموم شده‌اند. مقامات تحقیقات جدی از گزارش‌های مسمومیت به عمل نیاورده‌اند؛ این امر سبب اضطراب عمده‌ای در میان والدین شده‌است.
به نقل از خبرگزاری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران (هرانا) نبوی، عضو سابق انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه نوشیروانی بابل پیش از این به خاطر فعالیت مسالمت‌آمیزش ۹ سال را در زندان سپری کرده است. به گزارش هرانا نبوی در ژوئن ۲۰۰۹ دستگیر، و سپس به ده سال زندان در تبعید محکوم شد.
به نقل از هرانا، امیری پیش از این در ۳۱ ژوییه ۲۰۲۲ دستگیر شده و به مدت شش ماه در زندان اوین تهران در بازداشت به سر برد. او در ۷ فوریه پس از اعلام عفو حکومت آزاد شد. مقامات ایران اخیراً مشغول احضار، دستگیری، و محکومیت فعالان و روزنامه‌نگاران از جمله کسانی بوده‌اند که تنها چند ماه پیش از بازداشت آزاد شده و مشمول عفو قرار گرفته بودند.
دستگیری بستگان فریبا ملازهی، مدافع حقوق بشر، به دست نیروهای امنیتی
در روز ۱۸ ژوئن، فریبا ملازهی (بلوچ)، مدافع حقوق بشر بلوچ ساکن لندن، خبر داد که نیروهای امنیتی در ایرانشهر در استان سیستان و بلوچستان پسر ۱۸ ساله‌اش، عامر دادآفرین، و برادر ۲۵ ساله‌اش، محمد ملازهی، را دستگیر کرده‌اند.
فریبا ملازهی در مصاحبه‌ای با شبکه بی‌بی‌سی گفت که مقامات پسرش را پس از بازگشت او به ایران از انگلیس دستگیر کرده‌اند. او برای دیدار با ملازهی به انگلیس رفته بود. او گفت مقامات همچنین برادر او را دستگیر کرده‌اند که برای استقبال از پسرش در فرودگاه حاضر شده بوده است. او به بی‌بی‌سی گفت که به نظر او پسر و برادرش به خاطر فعالیت‌های او دستگیر شده‌اند. به گفته او نیروهای امنیتی به بعضی از دیگر بستگانش گفته‌اند که آنها تنها در صورت توقف فعالیت‌های او پسر و برادرش را آزاد خواهند کرد.
به گفته گروه حقوق بشری حال وش، مقامات اطلاعاتی درباره دلیل دستگیری این دو مرد یا اتهامات احتمالی علیه آنها ارائه نکرده‌اند.
مقامات ایران پیش از این بستگان فعالان و روزنامه‌نگانران را برای تحت فشار گذاشتن آنها و توقف فعالیت‌ها یا گزارشگری آنها دستگیر کرده‌اند. برای مثال به گزارش عفو بین‌المللی در سال ۲۰۱۹ مقامات سه تن از اعضای خانواده مسیح علی‌نژاد، فعال و روزنامه‌نگار ایرانی ساکن آمریکا، را برای تلافی فعالیت‌های او در راستای حقوق زنان دستگیر کردند.
احضار و دستگیری دوباره فعالان و معترضان به دست مقامات ایران
مقامات ایران مشغول احضار، دستگیری، و محکومیت فعالانی هستند که تنها چند ماه پیش مشمول عفو شده و از بازداشت درآمدند.
در فوریه ۲۰۲۳ مقامات ایران عفوی گسترده را اعلام کردند که شامل آزادی، بخشش، یا کاهش محکومیت‌های افراد دستگیرشده، متهم، یا در بازداشت در جریان اعتراضات سراسری ایران می‌شد. حکومت ایران به شدت جنبش اعتراضی را سرکوب کرد. پس از اعلام عفو، مقامات ایران بسیاری از افراد بازداشت‌شده را آزاد کردند.
حالا به گزارش رسانه‌ها، مقامات مشغول احضار، دستگیر، و محکوم کردن چندین فعال و معترض است که به تازگی آزاد شده‌اند. مشخص نیست که این دستگیری‌ها بنا به اتهامات قدیمی هستند یا این افراد با اتهامات جدیدی مواجه شده‌اند.
هرانا خبر داد که کامیار فکور، فعال، در ماه فوریه مورد عفو قرار گرفته و از بازداشت آزاد شد. با وجود این در ماه مارس شعبه ۲۶ دادگاه تجدیدنظر تهران فکور را به سه سال و نیم زندان، و همسرش را به هشت ماه زندان محکوم کرد. طبق خبرها علیرضا رمضانی در فوریه مورد عفو قرار گرفت اما در ماه مه، دادگاه انقلاب قزوین او را به اتهام «تبلیغ علیه نظام» به یک سال حبس و دو سال تبعید به برازجان محکوم کرد.
عباس شریفی، رضا محمد حسینی، فرهاد شیخی، و حمیده زراعی، که همه در ماه فوریه مورد عفو قرار گرفته و آزاد شده بودند، دوباره در ماه‌های آوریل و مه ۲۰۲۳ دستگیر شدند. آرمیتا عباسی و علیرضا فاضلی، که در جریان اعتراضات دستگیر و پس از عفو فوریه آزاد شده بودند، اخیراً به دادگاه انقلاب در تهران احضار شده‌اند. به گفته کمیته پیگیری وضعیت بازداشت‌شدگان، در ماه مه، شعبه ۲۸ دادگاه انقلاب تهران روح‌الله نخعی، روزنامه‌نگار، که در ماه فوریه آزاد شده بود، را به دو سال و هفت ماه زندان محکوم کرد. سعید خلیلی، وکیل نخعی، در توییتر نوشت که او با وجود داشتن شرایط عفو محکوم شده است.
یادآوری اعدام ۱۰ زن بهایی در شیراز
چهل سال پیش در روز ۱۸ ژوئن ۱۹۸۳ مقامات ایران ده زن بهایی را در میدانی در شیراز اعدام کردند. این ده زن که بین ۱۷ و ۵۷ سال سن داشتند شبانه و بدون اطلاع دادن به خانواده‌هایشان به دست مقامات ایران اعدام شدند. این هفته، جامعه بین‌المللی بهایی کمپینی به نام «داستان ما یکیست» به راه انداخته است تا این اعدام دسته‌جمعی ظالمانه را یادآوری کند و آزارهای ادامه‌دار علیه جامعه بهایی در ایران را به جهانیان یادآور شود.
مونا محمودنژاد، شهین دالوند، اختر ثابت، سیمین صابری، مهشید نیرومند، زرین مقیمی ابیانه، طاهره ارجمندی سیاوشی، نصرت غفرانی یلدایی، رویا اشراقی، و عزت جانمی اشراقی به خاطر برگزاری کلاس‌های آموزش دینی برای جوانان بهایی در ایران دستگیر شدند. به گفته صفحه کمپین #داستان_ما_یکیست، در ماه‌های منتهی به اعدام، همه این زنان مورد بازجویی و شکنجه قرار گرفتند. بیانیه کمپین می‌گوید پس از اعدام، در سردخانه، همچنان جراحات بدن آنها مشخص بود.
این ده زن تنها اعضای اعدام‌شده جامعه بهاییان در ژوئن ۱۹۸۳ نبودند. شش نفر دیگر از اعضای ساکن شیراز این جامعه نیز در ژوئن ۱۹۸۳ اعدام شدند و بعضی از آنها از بستگان این زن بودند. همگی آنها به جاسوسی و ارتباط با آمریکا و اسراییل متهم شده‌بودند.
جامعه بهایی در ایران سابقه‌ای طولانی در روبه‌رو شدن با آزارهای جدی دارد. پس از انقلاب ۱۹۷۹ مقامات ایران صدها تن از بهاییان از جمله رهبران جامعه را اعدام یا سر به نیست کردند. هزاران نفر دیگر شغلشان را از دست دادند یا وادار به ترک منزل یا کشورشان شدند.
محاکمه نیلوفر حامدی و الهه محمدی، دو روزنامه‌نگار، در دادگاه انقلاب
پس از بیش از هفت ماه بازداشت پیش از محاکمه، نیلوفر حامدی و الهه محمدی، دو روزنامه‌نگار از روزنامه‌های ایرانی شرق و هم‌میهن، به خاطر فعالیت‌های خبرنگارانه خود در برابر دادگاه انقلاب قرار گرفتند.
این دو روزنامه‌نگار در میان اولین روزنامه‌نگارانی بودند که از مرگ مهسا امینی (ژینا) در حبس گشت ارشاد در سپتامبر ۲۰۲۲ خبررسانی کردند. مرگ او جرقه اعتراضاتی ضدحکومتی در سرتاسر کشور را زد که خواهان تغییراتی بنیادین بود. مقامات این روزنامه‌نگارها را با اتهام «همکاری با دولت متخاصم آمریکا»، «تبانی علیه امنیت ملی»، و «فعالیت تبلیغی علیه نظام» مواجه کرده‌اند. این دو زن اتهامات را رد کرده‌اند و تأکید میکنند که در حال ایفای وظیفه خود به عنوان روزنامه‌نگار بوده‌اند.
جلسه اول دادگاه الهه محمدی در ۲۹ ماه مه ۲۰۲۳ برگزار شد. جلسه به شکل غیرعلنی در شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب به ریاست ابوالقاسم صلواتی برگزار شد که کارنامه‌ای طولانی در هدایت محاکمات نامنصفانه دارد و توسط مقامات آمریکایی به خاطر نقض حقوق آزادی بیان در ایران مورد تحریم قرار گرفته‌است. روزنامه هم‌میهن خبر داد که وکلای الهه محمدی، از جمله شهاب میرلوحی، اجازه صحبت کردن در جریان جلسه را پیدا نکرده‌اند.
همچنین محمد حسین آجرلو، همسر حامدی، گفت که محاکمه او در روز سه شنبه، ۳۰ ماه مه، در همان شعبه دادگاه انقلاب برگزار شده است. او در حساب اینستاگرام خود نوشت که اعضای خانواده اجازه حضور در جلسه دادگاه را نداشته‌اند و وکلای حامدی نیز فرصت ارائه دفاع خود را پیدا نکرده‌اند.
ادامه محاکمات هر دو پرونده به جلسه بعدی موکول شد که تاریخش همچنان مشخص نیست.
زندان، جریمه، و تعلیق دانشجویان به دست مقامات به خاطر مخالفت مسالمت‌آمیز
مقامات ایران در روزهای اخیر دانشجویان را به خاطر مخالفت مسالمت‌آمیزشان با حکم زندان، جریمه، و تعلیق روبه‌رو کرده‌اند، و قوه قضاییه نیز بعضی دانشجویان را به تبعید داخلی محکوم کرده‌است.
به گفته دیده‌بان آزار، در ماه گذشته، حداقل ۳۵ دانشجوی دانشگاه الزهرا به خاطر زیر پا گذاشتن قانون حجاب اجباری ایران به مدت یک یا دو ترم تحصیلی تعلیق، و تا پایان تحصیل از خوابگاه محروم شده‌اند. از این عده، حکم علیه هفت دانشجو اجرا شده و پنج نفر از آنها فوراً از خوابگاه اخراج شده‌اند. دانشگاه الزهراً همچنین اخیراً یکی از دانشجویان هنر خود، سپیده رشنو، را به خاطر امتناع از پوشیدن حجاب اجباری به مدت دو ترم تعلیق کرد.
پس از اعتراضات روز ۷ مارس در دانشگاه علوم پزشکی تبریز علیه مسمومیت‌های سریالی دختران دانش‌آموز، حداقل ۴۰ دانشجو با مجازات‌هایی از سوی کمیته انضباطی مرکزی وزارت بهداشت روبه‌رو شده‌اند که در بعضی موارد شامل «تبعید» نیز می‌شود.
به گفته سازمان دانشجویان متحد، در میان دانشجویان منع‌شده از تحصیلات برای ۲ تا ۴ ماه و تبعیدشده به شهرهای ارومیه، کاشان، اردبیل، اهواز، و سمنان می‌شود به الهه اشرف‌پور، میرمهدی موسویان، محمدامین سلطان‌زاده، سهیلا سپیده‌دم، و علی پروین اشاره کرد.
در روز ۱۳ ماه مه، روزنامه شرق در مصاحبه با بعضی دانشجویان دانشگاه علامه، نوشت که علاوه بر صدور احکام غیرقانونی و عدم رعایت حق دانشجویان به اطلاع یافتن از محدودیت‌های جدید، مقامات دانشگاه مستقیماً علیه سه نفر از دانشجویان در دادسرای اوین دست به تشکیل پرونده زده‌اند.