Ελλάδα

Η Ελλάδα εξακολουθεί να φιλοξενεί μεγάλους αριθμούς αιτούντων άσυλο, ενώ αδυνατεί να προστατεύσει επαρκώς τα δικαιώματά τους.

Τον Αύγουστο η Επιτροπή του ΟΗΕ κατά των Βασανιστηρίων άσκησε κριτική απέναντι στην ελληνική κυβέρνηση – σε σχέση με τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας – ότι εμποδίζει τους αιτούντες άσυλο που φθάνουν στα νησιά του Αιγαίου να μετακινηθούν στην ηπειρωτική χώρα.

Ξεκινώντας από τον Αύγουστο, υπήρξε κατακόρυφη αύξηση του αριθμού των αφίξεων στα νησιά, η οποία οδήγησε σε σοβαρό συνωστισμό πληθυσμού και σε απάνθρωπες και εξευτελιστικές συνθήκες στους καταυλισμούς των νησιών.

Κατά τη σύνταξη της έκθεσης 37.000 αιτούντες άσυλο, στην πλειονότητά τους γυναίκες και παιδιά, βρίσκονταν στα νησιά, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων από 33.400 σε καταυλισμούς  χωρητικότητας 6.200 ανθρώπων.

Αν και οι αρχές επέτρεψαν περισσότερες μετακινήσεις κατά τη διάρκεια του έτους, με την ακολουθούμενη πολιτική εξακολούθησαν να εγκλωβίζονται στα νησιά χιλιάδες άνθρωποι σε κατάσταση συνωστισμού και υπό άθλιες συνθήκες.  Αυτό περιλαμβάνει σοβαρό συνωστισμό πληθυσμού, ακατάλληλες και ανθυγιεινές συνθήκες και έλλειψη βασικών υπηρεσιών, όπως νερό και τρόφιμα. Η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, η συμβουλευτική τραύματος και η ψυχοκοινωνική στήριξη παρέμεναν ανεπαρκείς με αποτέλεσμα την επιδείνωση της ψυχικής υγείας των αιτούντων άσυλο, η οποία επιτείνεται από τις συνθήκες κράτησης και την αβεβαιότητα αναφορικά με την έκβαση των υποθέσεών τους.  

Η έλλειψη επαρκών και ασφαλών εγκαταστάσεων καθιστά την σωματική και έμφυλη βία συχνή στους καταυλισμούς όπου διαμένουν αιτούντες άσυλο.  Στην έκθεσή της η Επιτροπή του ΟΗΕ κατά των Βασανιστηρίων κάλεσε την Ελλάδα να λάβει αποτελεσματικά μέτρα για να διασφαλίσει ότι ερευνάται η βία κατά των γυναικών προσφύγων, αιτουσών άσυλο και μεταναστριών, ότι διώκονται οι δράστες και ότι αποζημιώνονται τα θύματα.

Τον Οκτώβριο ένας νόμος για το άσυλο κατέστησε ευκολότερη την κράτηση των αιτούντων άσυλο για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους.  Επίσης, μείωσε τις ασφαλιστικές δικλείδες για τους αιτούντες άσυλο, συμπεριλαμβανομένης της κατάργησης μέτρων προστασίας για ευάλωτες ομάδες.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου απεφάνθη δύο φορές, τον Φεβρουάριο και τον Ιούνιο, ότι η Ελλάδα παραβιάζει τις υποχρεώσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων με την κράτηση ασυνόδευτων παιδιών στην δήθεν προστατευτική φύλαξη σε κελιά αστυνομικών τμημάτων και σε κέντρα κράτησης.  Παρά τις αποφάσεις, κατά την σύνταξη της έκθεσης, 234 παιδιά εξακολουθούσαν να κρατούνται στους εν λόγω χώρους, ενώ εκατοντάδες ακόμα βρίσκονταν σε καταυλισμούς με ενήλικες ή άστεγα λόγω της αδυναμίας των αρχών να παράσχουν επαρκή στέγαση ή τοποθέτηση σε ανάδοχη οικογένεια.  Η νομοθεσία περί ασύλου που υιοθετήθηκε τον Οκτώβριο δεν κατάργησε το καθεστώς «προστατευτικής φύλαξης».

Τον Μάρτιο ένας εισαγγελέας ξεκίνησε έρευνα για τους ισχυρισμούς των απωθήσεων (pushbacks) στα ελληνοτουρκικά χερσαία σύνορα. Τέτοιες απωθήσεις, συμπεριλαμβανομένων Τούρκων αιτούντων άσυλο, συνεχίστηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.  Μία παρόμοια έρευνα του  Συνηγόρου του Πολίτη που διεξήχθη το 2018 δεν είχε αποφέρει ακόμα αποτελέσματα.

Τον Ιούνιο η κυβέρνηση τροποποίησε τον ποινικό κώδικα προκειμένου να ορίζεται ως βιασμός το σεξ χωρίς συναίνεση, μετά από ευρεία κριτική του νομοσχεδίου που παρέλειπε να το πράξει.

Σε έκθεση του Ιουλίου ο Συνήγορος του Πολίτη διαπίστωσε ότι άτομα με αναπηρίες έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε δημόσιους χώρους, κρατικές υπηρεσίες και συγκοινωνίες, αντιμετωπίζουν διακριτική μεταχείριση στον χώρο εργασίας και έχουν δυσκολίες στην πρόσβαση της εκπαίδευσης.  Σε μια ανασκόπηση του Σεπτεμβρίου η Επιτροπή του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ανθρώπων με Αναπηρία επέκρινε την αντιμετώπιση από πλευράς της Ελλάδας των αιτούντων άσυλο και μεταναστών με αναπηρία. Η  Επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων εξέδωσε έκθεση τον Φεβρουάριο στην οποία εξέφραζε την ανησυχία της για την απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση σε ψυχιατρικά ιδρύματα και σε κέντρα κράτησης μεταναστών.