Skip to main content

Als we zien hoe duizenden mensen Aleppo ontvluchten richting Turkije en we horen hoe er gesproken wordt over de onzekere toekomst van de Europese Unie, dan lijkt het wel alsof er geen hoop meer is voor een oplossing van de vluchtelingencrisis. PvdA leider Diederik Samsom lanceerde het plan om alle asielzoekers per kerende ferry terug te sturen naar Griekenland in ruil voor vrijwillige toegang van 150 tot 250.000 vluchtelingen vanuit Turkije naar de EU. Felle reacties vielen Samsom ten deel. Het plan bevat een aantal positieve aspecten, maar vormt ook aanleiding tot zorgen over de waarborging van mensenrechten van asielzoekers. Maar het belangrijkste is misschien wel dat het plan helemaal voorbij gaat aan het voornemen van de EU om de verantwoordelijkheid voor de opvang van asielzoekers eerlijker te verdelen over de EU lidstaten.

Het is zeker een goed plan om vluchtelingen vanuit Turkije op te nemen. Als er genoeg mensen in aanmerking komen om zich op deze wijze in Europa te vestigen, dan zal dat een geloofwaardig alternatief zijn voor de tocht op levensgevaarlijke bootjes met hulp van smokkelaars. Meer druk vanuit de EU kan landen in de rest van de wereld aanmoedigen om ook vluchtelingen op te nemen.

Het grote struikelblok nu is dat de EU de eigen afspraken over spreiding en relocatie van vluchtelingen zo slecht naleeft. Vorig jaar zegden regeringen van EU-lidstaten toe 22,500 mensen te hervestigen. Maar de teller is vooralsnog blijven steken op nog iets minder dan 800 vluchtelingen die een veilige plek kregen.

Het aanbod om mensen te hervestigen vanuit Turkije kan nooit onderdeel zijn van een handjeklap waarbij het recht om asiel aan te vragen in Europe komt te vervallen. Daarmee zou Europa gevaarlijk dicht schuiven naar het systeem dat Australie in praktijk breng met verschrikkelijke misstanden tot gevolg.

Samsom liet in reactie op de kritiek op zijn plan weten dat Griekenland pas mensen terug kan sturen naar Turkije, als dit land zou voldoen aan de EU standaard voor een ‘safe third country’. Samsom gaf toe dat Turkije daar nog lang niet aan voldoet. Pas wanneer Turkije voldoet aan deze maatstaven, wordt het onder EU wetgeving legaal om mensen, die niet Turks zijn, terug te sturen naar Turkije zonder hun asielaanvraag in behandeling te nemen. The Europese commisse lijkt wel te voelen voor zo’n plan, maar de Turkse regering heeft het plan keihard afgewezen.

Het is een goed plan om Turkije te helpen asielzoekers op een humane wijze op te vangen, maar we hebben nog een lange weg te gaan. Turkije doet zijn best met de opvang van 2,5 millioen Syrische vluchtelingen. Deze mensen krijgen tijdelijke bescherming, maar geen vluchtelingenstatus. Andere vluchtelingen uit bijvoorbeeld Iran, Irak of Afghanistan, krijgen niet dezelfde status. Turkije moet zich houden aan het Vluchtelingenverdrag, maar heeft een uitzondering gemaakt voor iedereen die niet uit Europa afkomstig is. Al meerdere keren is aangetoond dat Turkije Syriers deporteert naar hun door oorlog verscheurde land en daarmee internationaal recht schendt. En dus voldoet Turkije niet aan de EU-normen voor een Veilig Derde Land.

Turkije moet zeker geprezen worden voor een aantal belangrijke stappen om het leven van Syriërs makkelijker te maken. De toezeggging van werkvergunningen is daar een van. Maar Syriërs staan ook voor anderen grote uitdagingen, zoals toegang tot onderwijs, gezondheidszorg en andere diensten. De 3 miljard Euro voor hulp die onderdeel uitmaakt van de controversiële EU-Turkije migratie-deal, kan zeker positieve effecten hebben op het leven van Syriërs en anderen in Turkije, maar dat zal tijd kosten.

De EU-Turkije deal lijkt nog geen effect te hebben op het aantal mensen dat vanuit Turkije de Egeische zee oversteekt naar Griekenland. Vorig jaar waren dat er 850.000 en dit jaar al 68.000 mensen. Turkije heeft de grens met Syrie gesloten en maakt het steeds moeilijker om het land binnen te komen via Syrië.

Om kort te gaan; ondanks de gastvrije houding van Turkije naar Syrische vluchtelingen is er nog een lange weg te gaan voordat het land aangemerkt kan worden als ‘veilig’. De Griekse minister van binnenlandse zaken en andere Europese politici hebben geprobeerd de indruk te wekken dat Turkije veilig kan worden door het land ‘veilig’ te noemen. Dat is een gevaarlijke illusie. Dat is ook waarom het plan-Samsom niet het goede plan is.

Maar het Nederlandse voorzitterschap van de EU is wel een kans om de weg te wijzen naar goede plannen om de crisis op te lossen. Dat betekent de hervestiging van vluchtelingen binnen de EU uitvoeren zoals afgesproken en het betekent ook de chaos aanpakken binnen de Europese grenzen door een gezamelijk goed asielsysteem en het delen van verantwoordelijkheid door alle lidstaten. Nederland heeft toegezegd uitvoering na te streven van het EU plan om 160.000 mensen vanuit het overbelaste Griekenland en Italië te hervestigen in andere EU-landen. Maar Nederland heeft zelf pas 50 mensen opgenomen. Het hervestigen van deze 160.000 personen en het opnemen van vluchtelingen vanuit de regio, dat zijn de plannen waar Nederland en Europa zich voor hard moeten maken.

Your tax deductible gift can help stop human rights violations and save lives around the world.