Skip to main content

عيَراق: ثاراستنى كةمينة طةمارؤدراوةكان

يةزيدى، شةبةك، مةسيحييةكان لة ململانيَي كوردو عةرةبدا بؤ كؤنترؤلَكردن طيريان خواردووة

هةوليَر (10 ى تشرينى دووهةمى 2009) هيوامان رايتس ؤض لةراثؤرتيَكيدا كة ئةمرِؤ بلآوكرايةوة، دةلَيَت ثيَويستة حكومةتى ناوةندى عيراقء حكومةتى هةريَمى كوردستان ثاريَزطاريي لةكةمينة طةمارؤدراوةكانى ناوضة جيَناكؤكييةكانى ثاريَزطاى نةينةوا بكةن. هيومان رايتس ؤض ضةند هيَرشيَكى عةرةبة سوننة توندرِةوةكان بؤ سةر يةزيدي و شةبةك ء مةسيحيية ئاسورييةكان، هةروةها هةولَةكانى هيَزة كوردييةكان بؤ تؤقاندنى دامةزراوة سياسيء مةدةنييةكانى كةمينةكان، ئةوانةى بةرةنطاري هةولَةكانى كوردن بؤ لكاندنى ناوضةكة بة ناوضة ئؤتؤنةمةكةى ذيَر كؤنترؤلَي حكومةتى هةريَم، ديكؤميَنت كردووة.

راثؤرتة 51 لاثةرِةييةكة "لةسةر زةمينةى مؤلةق: توندوتيذى دذى كةمينةكان لة ناوضة جيَناكؤكييةكانى ثاريَزطاى نةينةوا" بانطهيَشتنى حكومةتى هةريَم دةكات بؤ داننانى ياسايي بة شةبةكء يةزيدييةكاندا وةك طروثى نةذادي جيا لةبرى ئةوةى شوناسى كوردييان بةسةردا بسةثيَنيَت، زامنى ئةوة بكات كة بتوانن بةشدارى لةكاروبارى طشتيدا بكةن بيَئةوةى ترسى سزادرانيان هةبيَت. راثؤرتةكة بانطهيَشتى حكومةتى ناوةندى بةغداش دةكات لة ئاستة ناوخؤيي، هةريَمي، نةتةوةييةكاندا، ثاريَزطارى لة كةمينةكان بكاتء ليَكؤلَينةوة بكات لةكوشتنء ئاوارةكردنى ئاسوريية مةسيحييةكانء هيَرشة كوشندةكان دذى كةمينةكانى تر.

جؤ ستؤرك، جيَطرى بةرِيَوةبةرى خؤرةلآتى ناوةرِاست لة هيومان رايتس ؤض وتى "لة دواى 2003 وة مةسيحيء يةزيديء شةبةكة عيراقييةكان بة بةشيَوةيةكى بةرفراوان ئةشكةنجةيان خواردووة. ثيَويستة دةسةلآتدارانى عيراق، عةرةبيشء كورديش، جلَةوى هيَزةكانى ئاسايشء طروثة توندرِةوة دةمارطيرةكان بطرن، تا بتوانن ئةو ثةيامة ئارِاستة بكةن كة هيَرشكردنة سةر كةمينةكان بآ سزا ناضيَتة سةر."

لة شوباتء ئازارى 2009 دا دةسكراوة بة تؤذينةوةكانى راثؤرتةكة، تؤذينةوةى مةيدانىء ديمانةكردن لةطةلأ نويَنةرانء قوربانيانى كةمينةكانى باكورى عيَراقء طةورة بةرثرسانى كوردو نويَنةرانى ئةنجومةنى ثاريَزطاى نةينةواشى لةخؤطرتووة .

كةمينةكانى عيراق لةرةوشيَكى مةترسيداردان كة تابيَت مةترسييةكةى زياتر دةبيَت، هؤكةشى دةطةرِيَتةوة بؤ كيَبرِكيَي حكومةتى ناوةندى عةرةب، بالآدةستى بةغداو حكومةتى هةريَمى كوردستان بؤ كؤنترؤلَكردنى ناوضة جيَناكؤكييةكان. ئةو ناوضانة لةرووى نةذاديء كةلتورييء ئاينييةوة هةمةضةشنترين ناوضةى ولآتةكةن. يةكيَك لة بةرة سةرةكييةكانى ئةم ململانيَية نةينةواية، كة دووهةمين شارى عيَراقة لة رووى زؤريى دانيشتوانةوة. لةويَدا ضرِبوونةوةيةكى دةطمةنى طروثة كةمينةكان هةية كة ئامادةييةكى ميَذووييان لةو ناوضةية هةية. لةثالأ هيَرشةكانء فشاركردنةكاندا دذى يةزيدييةكان، شةبةكةكان، هةروةها مةسيحييةكان كة لةم راثؤرتةدا ديكؤميَنت كراوة، كةمينة توركمانةكانء كوردة كاكةييةكانى باكورى عيَراقيش كةوتونةتة ذيَر زةبرى هيَرشةوة.

هةردوو دةسةلآتدارانى كوردو عةرةب لافى خاوةنداريَتى ناوضة جيَناكؤكييةكانى نةينةوا ليَدةدةن، لة 2003 شةوة حكومةتى هةريَمى كوردستان ثيَطةيةكى وةهاى هةية كة بتوانيَت سةرلةنوآ واقيعى سةرزةمين دروستبكاتةوة، ئةويش لة تويَي ئامادةيي بةرينى ئاسايشء سياسيي خؤيةوة. بؤ ئةوةى ضنطى خؤى قاييم بكات، تةماعى داراييء شتى ترى ناوةتة بةر كةمينةكان بؤ ئةوةى ثشتيوانييان بباتةوة، هاوكات ئامرِازةكانى سةركوتكردنيشى بةكارهيَناوة بؤ ئةوةى لةسةر خةت بيانهيَلَيَتةوة. هيَزةكانى كورد كردةوةى دةستطيركردنء دةسبةسةركردنء تؤقاندنى بيَسةرةوبةرةيان ئةنجامداوة، لة هةنديَك حالَةتيشدا ئاستى نزمى توندوتيذيشيان ليَوةشاوةتةوة، دذى ئةو كةمينانةى كة تةحةداى كؤنترؤلَي حكومةتى هةريَمى كوردستانيان بةسةر ناوضة جيَناكؤكييةكاندا كردووة.

ستؤرك وتى "كوردى عيراق هةقى خؤيةتى قةرةبووى بكريَتةوة بؤ ئةوة تاوانانةى كة لة لايةنى حكومةتة ثيَشووترةكانى عيراقةوة دةرهةقيان كراوة، بةلآم قةرةبووكردنةوةى هةلَةكانى رابردوو، ثاساو نين بؤ سةركوتكردنء تؤقاندن لةلايةن طروثيَكى نةذادييةوة بؤ دامةزراندنى كؤنترؤلَي تاكلايةنة بةسةر هةريَمةكةدا، ئةم كؤمةلَة كةمينانةو كورد خاوةنى ميَذوويةكى هاوبةشن لة ضةوسيَنرانةوةدا لة باكورى عيَراق، كة بة عةرةبكردنء راطويَزانى زؤرةمليَش دةطريَتةوة."

رةطةزة توندرِةوةكانى ناو ياخيية عةرةبة سوننةكانيش، لاى خؤيانةوة، بةضاوى "خاضهةلَطران"ء "كافران" سةيرى كةمينةكان دةكةن، هةنديَكيان هيَرشى كاولكارانةيان كردؤتة سةريان كة بوونةتة هؤى كوذرانى سةدان مةدةنى. موسلَي مةلَبةندى ثاريَزطاى نةينةوا بؤتة مؤلَطةى ياخييةكان ئةمةش لةبةشيَكيدا لةبةرئةوةى هةذمونى حكومةتى هةريَم لة ناوضةى دةوروبةرياندا عةرةبة سوننةكانى ثةراويَزخستووة، ئةوانةى كة ماوةيةكى دريَذ لة سايةى رذيَمةكانى ثيَشوودا دةسةلآتء ئيمتيازيان هةبووة.

هاوكات ئوتومبيلة بؤمبرِيَذكراوةكانى نةينةوا لة ئابى 2007 دا، كة ئةطةر ئةوةى هةية كارى طروثة ئيسلاميية سوننية ضةكدارةكان بيَت، لة يةكيَك لة خراثترين هيَرشةكاندا بؤ سةر مةدةنييةكان، لةدواى هةلَطيرسانى جةنطةوة،  زياتر لة 300 يةزيدييان كوشتء زياتر لة 700 يشيان برينداركرد. لة كؤتاييةكانى 2008 دا، هةلَمةتيَكى سيستماتيزةكراو و ريَكخراوى كوشتنء توندوتيذى لة موسلأ، 140 كوذراوى كلدؤ - ئاسورى لةدواى خؤى جيَهيَشتء 12,000 كةسيش لةمالَةكانى خؤيان ئاوارة بوون. نويَنةرانى كؤمةلَة جياجياكان بةرثرسياريَتى هيَرشكردنة سةر مةسيحييةكانيان خستة ئةستؤى يةكتريي.

لةضةند مانطى دواى كشانةوةى هيَزةكانى ئةمريكا لةشارةكان بةرةو بنكةكانيان، لة 20 حوزةيرانى 2009 دا، طروثة ياخييةكان دةستياندايةوة هيَرشة بؤمبييةكانيان. لةماوةى نيَوان تةموزو تشرينى يةكةمدا، لةثيَنج ناوضةى نةينةوادا هيَرشكراية سةر طروثة كةمينةكانء زياتر لة 157 كةس كوذرانء 500 كةسيش برينداربوون، كة سةر بة يةزيدىء شةبةكء توركمانء كاكةييةكان بوون.

Your tax deductible gift can help stop human rights violations and save lives around the world.

Region / Country